Bel Ağrısı ve Bel Fıtığı
Bel ve bacak ağrısının en sık nedeni bel fıtığıdır. Disk omurgalar arasında yastık görevi yapan kıkırdağımsı dokudur. Zorlama ile bu doku normal yapısını kaybeder; yırtılma ve patlamalar olur. Patlayan kısım hemen komşuluğunda bacağa giden sinire baskı yapar ve bulgular oluşur. Fıtıklaşmış bir diskin belirtileri bel ve bacakta künt veya keskin ağrı, kas spazmı veya kramp, bacaklarda güçsüzlük ve/veya uyuşukluk şeklindedir. Hapşırma, öksürme veya belden öne doğru eğilme ve bükülme genellikle ağrıyı artırır. Nadiren dışkılama veya idrar kontrolü kaybedilir ve idrar, dışkı kaçırma durumu oluşur. Bu durumda derhal acil tıbbi yardım istenmelidir.
Bacağa yayılan ağrı “siyatik” olarak bilinir. Siyatik genelde bel fıtığına bağlı bir belirtidir. Siyatik, aynı adlı siniri oluşturan bir veya birkaç sinir üzerindeki baskı, kalçadan bacağa ve bazen ayağa kadar inen ağrı, yanma, karıncalanma ve uyuşukluğa neden olabilir. Bu belirti ve bulgular genellikle tek taraftadır (sol veya sağ).
Anatomi:
Beş tane bel omurgası arasında disk dediğimiz, dışı sert içi nispeten yumuşak doku bulunur. Disklerin görevi bele esneklik sağlamak ve şok darbelerini emmektir. Her diskin jel benzeri bir iç maddesi (çekirdek) ve lastik benzeri bir dış halkası vardır. Disk fıtıklaşması, dış halkanın zayıflaması veya yırtılması sonucu çekirdeğin halkanın dışına kaçması durumudur (kalın ok). Fıtıklaşan kısım hemen komşuluğunda bulunan bacağa giden sinir üstüne (küçük ok) baskı yaprak ağrıya neden olur; daha ileri durumlarda sinirin iletim yapmasını engeller ve etkilenen taraf bacakta güç kaybı ve uyuşukluk ortaya çıkar.
Bel fıtığı için risk faktörleri:
Birçok faktör disk fıtıklaşma riskini artırır.
1. Sigara kullanımı, düzenli egzersiz eksikliği, fazla kilo ve yanlış beslenme gibi yaşam tarzı tercihleri kötü disk sağlığına büyük ölçüde katkıda bulunur.
2. Vücut yaşlandıkça doğal biyokimyasal değişiklikler disklerin kademeli olarak su içeriğinin azalmasına yol açar ve bu da disk gücünü ve esnekliğini etkiler. Yaşlanma ile diskler hareketlerimizden gelen şokları daha az emici hale gelebilir.
3. Yanlış vücut duruş alışkanlığı, yanlış egzersiz, ağır iş bel omurgasını zorlar
Bu faktörler, günlük yıpranma, kazalar, yanlış ağır kaldırma veya bükme etkileriyle birleşince bel fıtığı oluşma olasılığı çok artar. Örneğin, yanlış bir şey kaldırmak disk içi basıncının 100 kg /cm2 nin üstüne yükselmesine neden olabilir.
Bel fıtığı Nasıl Teşhis Edilir?
Şiddetli bel ve bacak ağrısı, bacakta uyuşma ve güç kaybı varsa doktora gitmeniz gerekmektedir.
- Fizik muayene ve nörolojik muayene
- MRG, bazen omurga BT ve düz omurga filmi
- EMG
Doktorunuz bu yöntemleri kullanarak size tanı koyacaktır.
Bel fıtığını Cerrahi Olmayan Tedavisi
Kendimizin yapabileceği uygulamalar:
1. Orta sert bir yatakta 3-5 gün dinlenmek
2. Soğuk Uygulama: İlk 24-48 saat boyunca soğuk tedavisi kan akışını azaltarak şişme, kas spazmı ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Derinize asla soğuk veya buz uygulamayın; bunun yerine, buz paketini veya soğuk aküyü bir havluyla sarın ve en fazla 15 dakika boyunca belinize uygulayın.
3. Sıcak tedavisi: Genellikle, ilk 48 saatten sonra, ısı tedavisi uygulanabilir. Yumuşak dokuları ısıtmak ve rahatlamak kan akışını arttırır. Artan kan akışı, kas spazmı ve disk yaralanması sonucunda dokularda birikebilecek tahriş edici toksinleri temizlemeye yardımcı olur. Isıyı doğrudan cildinize uygulamayın (tıpkı soğuk gibi); Bunun yerine, ısı kaynağını kalın bir havluyla sarın ve uygulama 20 dakikadan uzun olmasın.
İlaç Tedavisi:
Bu ilaçlardan herhangi birini almadan önce mutlaka doktorunuzla görüşün.
Ağrı kesicler:
Ağrıyı hafifletmek için ağrı kesici içerebilir. Hafif ve orta seviyedeki ağrı steroidal olmayan anti-inflamatuar ilaçlarla (NSAİİ'ler) tedavi edilebilir. Bunlar hem dokudaki şişmeyi hem de ağrıyı azaltırlar.
Anti-inflamatuarlar:
Bu ilaçlar hasarlı dokulardaki şişmeyi azaltmak için kullanılır.
Kas gevşeticler:
Spazmı gidermek için kas gevşetici alınır.
Spinal Enjeksiyon
Bacak ağrısı çok şiddelti ise epidural steroid enjeksiyonu uygulanabilir. Ayrıca lomber omurga'daki etkilenen sinirlerin yakınına anti-inflamatuar ilaçlar verir. Bu seçeneği doktorunuzla görüşün ve bu tedaviye başlamadan önce yan etkileri hakkında bilgi alın.
Fizik Tedavi
Doktorunuz fiziksel terapiyi tavsiye edebilir. Fiziksel terapi, ağrıyı azaltmak ve esnekliği artırmak için tedavilerin bir kombinasyonunu içerir. Buz ve ısı terapisi, nazik masaj, germe ve pelvik çekme bazı örneklerdir, ancak fizyoterapistiniz ağrı ve diğer belirtiler için en iyi tedavi planını geliştirmek için sizinle birlikte çalışır.
Bel Fıtığında Cerrahi Tedavi:
Bel fıtığı;
İlaç tedavisine yanıt vermeyen ağrı
Çok şiddetli bel ve/veya bacak ağrısı
Bacak kaslarında zayıflık, düşük ayak
Varsa ameliyat edilir.
Bazı bel fıtıkları nadiren, bağırsak / idrar kesesi kontrol bozukluğuna neden olur. Bu durumda acil tıbbi ameliyat yapılmalıdır.
Ameliyat önerilirse, ameliyatın amacı ve olası sonuçlarını sorun. Neyin önerildiğini tüm ayrıntılarını anlamanız ve başka bir omurga cerrahından ikinci bir fikir almakta tereddüt etmemeniz gerekir. Omurga ameliyatı büyük bir karardır, bu yüzden acele karar vermeyin.
Sinir baskısını ve bacak ağrısını gidermek için ameliyat yapılır. Ameliyatla sinire baskı yapan diskin tamamı veya bir kısmını çıkarılır. Bu işlem mikroskop altında yapılır.
Günümüzde en başaralı tedavi yöntemi mikroskop altında yapılan “mikrodisketomi” ameliyatıdır. Cerrah siniri kapatan kemiğin bir kısmını çıkararak fıtıklı diske erişir. Bu işleme laminotomi denir. Daha sonra fıtıklaşan diskle birlikte omur kemikleri arasındaki diskin de bir kısmı alınıp sinir üstündeki baskı giderilir. Alınan materyal mutlaka patolojiye gönderilir.
Ameliyat minimal invaziv teknikler kullanılarak yapılabilir. Minimal invaziv omurga ameliyatı büyük cilt kesisi gerektirmez, bunun yerine operasyon sırasında küçük kesikler ve minik özel araçlar ve mikroskop gibi cihazlar kullanır.
Hastanemizde 2016 yılında beri Op. Dr. Cevdet Gökçek, mikroskop altında, 50 ye yakın mikrodisketomi ameliyatı yapmış ve hastaların tamamında başarılı sonuçlar almıştır. Hiçbir hastada ciddi bir komplikasyon görülmemiş, tamamının ağrısı geçmiş ve işlerine ve normal yaşamlarına geri dönmüşlerdir.
Bel fıtığı oluşmasını önleyebilir miyiz ?
Bel fıtığının sık görülen bir nedeni yaşlanmadır. Yaşlanmayı durdurmak ise pek mümkün değildir. Ancak kontrolünüz altında olan çeşitli faktörler vardır; özellikle bir şey kaldırırken destek almak, beli zorlayan hareketlerden kaçınmak, duruşunuzu düzeltmek, sigara içmemek, sağlıklı besin seçimi yapmak, kilo almamak, egzersiz yapak bel fıtığı oluş riskiniz azaltır.